بدترین سن طلاق برای سلامت عاطفی کودکان

از روز اولی که دو نفر تصمیم می‌گیرند با هم ازدواج کنند، باید در مورد آینده خیلی خوب بیندیشند. زیرا این ازدواج فقط بر روی زندگی آن‌ها موثر نیست. بلکه اگر در آینده صاحب فرزند شوند، این ازدواج بر روی او نیز تاثیر خواهد گذاشت. حالا اگر به هر حال 2 نفر ازدواج کنند و بعد از اینکه صاحب فرزند شدند، به یاد این بیفتند که به درد هم نمی‌خورند و باید طلاق بگیرند، باید یک مسئولیت بزرگ بر روی دوش خود حس کنند و آن‌ هم این است که این طلاق را طوری پیش ببرند که کمترین آسیب ممکن به فرزند وارد شود. از این رو باید سن کودک را در زمان طلاق در نظر بگیرند. ما در این مطلب قصد داریم درباره بدترین سن کودک برای طلاق والدین صحبت کنیم تا بتوانیم برای به حداقل رساندن آسیب احتمالی واردشده به کودک در این مسیر، به والدین کمک کنیم.

بیشتر بخوانید: اختلال آسیب بعد از طلاق؛ با اختلال PTSD بیشتر آشنا شوید!

تاثیر طلاق والدین بر کودکان

طلاق یک تغییر بزرگ در زندگی برای همه افراد خانواده علی‌الخصوص برای بچه‌ها است و مطمئناً می‌تواند بر سلامت عاطفی آن‌ها تأثیر بگذارد.

دردی که بر سلامت عاطفی کودکان در نتیجه طلاق والدین وارد می‌شود، غیر قابل انکار است.

جدایی والدین از یکدیگر، ممکن است تاثیرات مختلفی بر فرزند داشته باشد. برخی می‌ترسند، برخی دلشان می‌شکند، برخی استرس می‌گیرند و مضطرب می‌شوند و برخی خشمگیم. شدت واکنش نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی کمتر و برخی بیشتر. حتی اگر فرزند شما در سنین نوجوانی باشد و توانایی در درک دلیل طلاق شما هم داشته باشد، باز هم امکان آسیب روحی به او تا حد زیادی وجود دارد.

دلایل احساسات مختلف فرزند در مقابله با طلاق والدین

برای یک کودک و نوجوان، طلاق می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• ممکن است او از این عصبی باشد که آیا قرار است مادر و پدرش با دیگران ارتباط برقرار کنند؟ یا اگر قرار است این اتفاق بیفتد، چه زمانی او با این موضوع روبرو خواهد شد؟
• کودک و نوجوان ممکن است از اینکه قرار است در آینده ارتباطشان با والدین چگونه باشد، دچار استرس و اضطراب گردند.
• یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث آسیب وارد شدن به احساسات فرزند می شود این است که او برایش سوال و شک پیش می آید که نکند او دلیل طلاق والدینش است؟
• همچنین ممکن است کودک از اینکه پدر یا مادرش را در روزهای آینده به اندازه کافی نبیند و به اندازه کافی با آن‌ها وقت نگذراند، ناراحت و عصبی باشد.
• ناراحتی از اینکه خانواده‌ای که با آن بزرگ شده‌است، در حال تغییر می‌باشد.

در کل این نکته را به یاد داشته باشید، که حتی در خانواده‌هایی که یکی از والدها، رفتار بدی دارد و مقصر اتفاقات بد زندگی است، باز هم فرزند ممکن است احساسات متفاوتی در مورد معنای طلاق برای آن‌ها داشته باشد و این اشکالی ندارد.

کاری که شما باید بکنید این است که در هر حالتی به او اجازه دهید، احساسات خود را آشکارا پردازش کنند و از طرق مختلف بصورت مداوم اطمینان حاصل کنید که شما همچنان والد پایدار و دوست داشتنی‌ای خواهید بود که وی می‌توانند به او اعتماد کنند، حتی اگر والد دیگر در اطراف او نباشند (به دلیل حضانت یا مسائل دیگر).

طلاق یا ادامه‌ی ازدواجِ سخت؟

اما حتی با در نظر گرفتن آسیب روحی که به فرزندان وارد می‌شود باز هم گاهی اوقات، طلاق برای برخی بهترین تصمیم است. برای ازدواج‌های با مشکلات زیاد که بخاطر فرزندان از طلاق دوری می‌کنند، این نکته مهم باید در نظر گرفته شود که طبق مطالعات، کودکانی که والدینشان طلاق نگرفته‌اند، اما سطوح بالایی از تعارضات زناشویی داشتند، نسبت به کودکانی که طلاق گرفته‌اند، اما روابط مشترک والدینی سالمی دارند، با مشکلات روانی و همچنین مشکلات سلامت جسمی بیشتری بزرگ می‌شوند.

طلاق در چه سنی بر کودک تأثیر می گذارد؟

تحقیقات زیادی بر روی خانواده‌هایی که تحت تاثیر طلاق قرار گرفته‌اند، انجام شده‌است. سن کودکان و میزان تاثیر عاطفی بر آنان مطالعه شده‌است، اما متاسفانه نتایجی که در مورد بدترین سن طلاق برای سلامت عاطفی کودکان بدست آمده‌است، با هم متناقض هستند.

اما چیزی که مشخص است این است که طلاق در هر سنی می‌تواند بر کودک تاثیر بگذارد و این سن و سال ندارد.

حتی نوزادان هم ممکن است تنش و درگیری را حس کنند و دچار مشکلات درونی شوند.

در مطالعات طولی که بر روی کودکانی که طلاق والدین را پشت سر می‌گذارند، انجام گرفته است، مشخص گردیده که با افزایش سن، این کودکان مشکلات روانی بیشتری را تجربه می‌کنند.

تحقیقات در مورد اینکه بدترین سن طلاق برای کودکان چه سنی است متناقض است.

بخشی از مطالعاتی که بر روی کودکان و نوجوانان انجام شده است نشان می‌دهد که کودکان کوچک‌تر نسبت به نوجوانان و نوجوانان، سخت‌تر با جدایی والدین سازگاری می‌کنند.

در کل اما بر اساس نتایجی که از مطالعه رفتار فرزندان پس از طلاق والدین گرفته شده است، مشخص شده که اینکه فرزند چه سنی دارد فقط نحوه پردازش طلاق را نشان می‌دهد.

معمولا همین که 2 سال از طلاق والدین می‌گذرد، کودکان و همچنین والدینشان تمایل دارند با شرایط عادی جدید خود سازگار شوند.

در بین نوجوانان نوع واکنش نشان دادن به طلاق والدین متفاوت با کودکان است. زیرا در سنین نوجوانی، افراد به دنبال ارتباط برقرار کردن هستند. اما این به معنی بیشتر بودن واکنش آن‌ها نیست، بلکه فقط تفاوت در واکنش را نشان می‌دهد. یعنی سن بر نحوه بیان پریشانی و مبارزات تأثیر می‌گذارد، نه لزوماً میزان تقلای کودکان.

محافظت از رفاه فرزندان پس از طلاق

چه پس از طلاق و چه در حین زندگی مشترک، مهم‌ترین عامل خطری که فرزندان را تهدید می‌کند این است که آن‌ها با هم مشکل داشته باشند. یعنی تعارض، عامل خطر واقعی است. تعارض بین والدین، باعث مشکلات سلامتی در کودکان می‌شود.

مدیریت تعارضات درون ازدواج یا پس از طلاق بهترین گامی است که می توانید برای محافظت از رفاه فرزند خود بردارید.

کارهای زیر برای شرایط شما مفید خواهند بود:

• پدر و مادر بین خود یک توافق نامه بنویسند و بر این توافق نامه پایبند بمانند.
• وضعیت سلامتی کودک همیشه برای هر 2 طرف، الویت اصلی باشد.
• پدر و مادر به هیچ عنوان از یکدیگر بد صحبت نکنند. علی الخصوص زمانی که مخاطب حرف‌هایشان فرزندشان است یا ممکن است فرزند حرف‌هایشان را بشنود. اگر مسائلتان را نمی‌توانید با گفت و گو حل کنید، به یک درمانگر مراجعه کنید.
• هرگز و در هیچ شرایطی با هم در مقابل فرزندتان دعوا نکنید. در کل از دعوا کردن به شدت پرهیز کنید چون معمولا فرزند به نحوی از دعوای شما باخبر می شود و این موضوع به شدت بر او اثر می‌گذارد.

چرا طلاق از نظر عاطفی بر کودکان اثر می‌گذارد؟

تاثیراتی که طلاق از نظر عاطفی بر فرزندان دارد شامل مواردی همچون موارد زیر می‌شود:

• احساس اضطراب
• تحریک پذیری
• افسردگی
• احساس رها شدن
• تنهایی
• نگرانی برای آینده

و تمامی این اثراتی که طلاق بر روحیه و روان آن‌ها دارد، مشکلاتی را در پی خواهد داشت. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات رفتاری بالقوه
• افزایش مشکلات تحصیلی
• مشکلات سلامت روان قابل تشخیص
• افزایش رفتارهای پرخطر

آیا طلاق بر نوزادان (از بدو تولد تا یک سال و نیم) هم اثر می‌گذارد؟

بله.

پیش از این هم در بخش‌های قبلی اشاره کردیم که طلاق حتی بر نوزادان نیز تاثیر دارد.

از زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید، تا حدود 1 سال و نیم اگر والدین از هم طلاق گرفته باشند یا طلاق بگیرند، می‌تواند متوجه این شود که یکی از مراقبان مدت زمان زیادی در اطراف او نیست. بنابراین از همینجا مشکلات و آسیب‌ها برای او شروع می‌شوند.

برای مثال بیشتر خودشان را به مراقب حاضرشان می‌چسبانند و نمی‌خواهند که از او دور شوند. مشکلاتی در خواب آن‌ها ایجاد می‌شود.

نوزادان ممکن است علائم بیرونی پریشانی را نشان ندهند، اما این مشکلات و استرس‌ها را امکان دارد که درونی کنند.

تاثیر طلاق بر کودکان نوپا (یک سال و نیم تا 3 سال) چگونه است؟

کودک نوپا از نوزاد، قاعدتاً درک بیشتری دارد و خیلی راحت متوجه میشود که یکی از والدینش دیگر در کنار او نیست.

بر خلاف نوزادان، در کودکان نوپا بهانه گیری دیده می‌شود. مثلا بهانه می‌گیرد که چرا پدرم/مادرم نیست؟ دلم برای او تنگ شده است.

همچون نوزادان احتمال اینکه به والدی که در کنار او هستند، بیشتر از قبل وابسته شوند وجود دارد و از اینکه از طرف او نیز تنها بمانند می‌ترسند. همچنین این امکان وجود دارد که کودکان نوپا در اثر طلاق پدر و مادر، مشکل خواب را تجربه کنند و از درد فیزیکی شکایت کنند.

سن کودک برای طلاق والدین: اثرات طلاق بر کودکان پیش دبستانی (3 سال تا 5 سال)

بهانه گیری‌ها در این دسته از کودکان بیشتر از کودکان نوپا است. آن‌ها ممکن است بهانه دل درد و سر درد و … بگیرند. همچون کودک نوپا از والد غایب خود سوال کنند و بپرسند چرا نیست و تا چه زمانی؟  در این دست از کودکان رفتار‌های پرخاشگرانه نیز دیده می‌شود.

برخی از آن‌ها نیز از حضور در جمع دوستانشان کناره گیری می کنند و ترجیح می‌دهند آن ها را نبینند. مشکلات خواب و کابوس ها نیز ممکن است در آن‌ها دیده شود.

سن کودک برای طلاق والدین: اثرات طلاق بر کودکان (6 تا 12 سال)

برخی از رفتارهایی که بر اثر طلاق والدین بر کودکان 6 تا 12 سال دیده می‌شود، عبارتند از:

• افزایش نگرانی
• امکان سرزنش والدین (یکی یا هر دو)
• بهانه جویی و شکایت از درد جسمی
• تغییر در اشتها و پرخوری یا کم خوری
• گوشه گیری و عدم علاقه به حضور در فعالیت‌های مختلف
• تلاش برای اصلاح رابطه بین پدر و مادر
• پرسیدن سوالات زیاد پیرامون رابطه بین پدر و مادر و دلایل طلاق و عدم اصلاح

سن کودک برای طلاق والدین: تاثیر عاطفی طلاق بر نوجوانان (13 تا 18 ساله)

نوجوانان در سن بسیار حساسی قرار دارند. حتی آن دسته از نوجوانانی که در خانواده‌شان هیچ مشکل خاصی بین پدر و مادر نیز وجود ندارد، از خود واکنش‌های زیادی نشان می‌دهد. حال اگر طلاق و جدایی هم به مسائل آن‌ها افزوده شود، شدن واکنش نشان دادن بیشتر می‌شود. برخی از این واکنش‌های احتمالی در بین نوجوانان بر اثر طلاق والدین عبارتند از:

• دور شدن از شما
• خشمگین شدن نسبت به شما/ یا هر دوی شما
• امکان تست مواد مخدر و الکل
• همسو شدن با یکی از والدین و عمل کردن بر علیه آن یکی
• امکان تجربه‌ی افسردگی یا اضطراب
• سردرگمی
• کم شدن عزت نفس
• آگاهی از تمام مسائل بین والدین از جمله دلیل طلاق

کمک به رفع اثرات طلاق بر کودکان و نوجوانان

بر اساس مطالعات و تحقیقات، روش‌هایی معرفی شده است که می توانید با تکیه بر آن‌ها تاثیر روانی طلاق را بر فرزندانتان به حداقل برسانید.

اولا این را بدانید که کاملا عادی است که فرزند شما واکنش‌هایی را در مقابله با طلاق شما نشان دهد، عصبی شود، خشمگین شود و … .

وظیفه شما این است که به فرزندتان کمک کنید تا احساس کند دوستش دارید و محیطی امن، باثبات و ساختار یافته در کنار شما دارد که کمی متفاوت از قبل به نظر می رسد.

• حواستان باشد که از نظر عاطفی در کنار فرزندتان باشید.
• اگر کودکتان بیش از حد به شما وابسته است، به جای دور کردن او از خودتان، سعی کنید او را آرام کنید و به او اطمینان دهید که دوستش دارید.
• از کسانی که به آن‌ها اعتماد دارید، بخواهید که به شما کمک کنند.
• برای گوش دادن حرف‌هایشان آماده باشید و نظرات آنها را تأیید کنید.
• در مورد خودتان حرف نزنید، بلکه تمرکزتان بر روی او باشد.
• از همسر سابق خود بدگویی نکنید.
• فرزندتان را در وضعیتی قرار ندهید که طرفداری کسی را بکند.
• روال معمول کودک خود را حفظ کنید، به خصوص در وعده های غذایی و خواب.
• اگر فرزندتان بین خانه شما و همسر سابقتان در رفت و آمد است، مطمئن شوید که در هر 2 جا هر چه که دوست دارد در دسترسش است.
• به فرزندتان اطمینان دهید که او در طلاق شما مقصر نیست.
• آنها را تحت فشار قرار ندهید که بخواهند طبق نظر شما رفتار کنند.

آیا مراجعه به روان درمانگر برای کمک به فرزندمان نیاز است؟

در صورتی که متوجه شدید فرزندتان اصلا شبیه قبل خودش نیست، اگر دیدید که حتی برای انجام کارهای روزمره هم سختی می‌کشد، احتمالا نیاز باشد که او را نزد یک روان درمانگر ببرید. درمانگر به او کمک خواهد کرد که وضعیتی که در آن قرار دارد را پردازش کند.

برخی از علائمی که نشان می‌دهند فرزند شما به روان درمانگر نیاز دارند:

• اشاره به خودکشی (حتی به حالت شوخی)
• آسیب به خود (حتی در حد بسیار کم)
• شب ادراری
• مکیدن انگشت شست
• وابستگی بیش از حد معمول
• داشتن مشکل در بلند شدن از رختخواب
• تغییر در اشتها
• تجربه دردهای جسمانی بی مورد
• ابراز نگرانی قابل توجه
• مشکلات درسی
• مشکل در تمرکز
• به سختی به خواب رفتن
• بیش از حد خوابیدن
• استفاده از مواد مخدر و الکل
• افزایش عصبانیت و پرخاشگری

بهترین سن کودک برای طلاق والدین چه سنی است؟

صبر کنید تا 18 ساله شود. اینکه او 18 ساله شود و بعد شما طلاق بگیرید به این معنی نیست که قطعا او می تواند بعد از طلاق شما، مسائل را مدیریت کند. اما وضعیت به اندازه دیگر سنین بد نخواهد شد.

اما همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم در صورتی که والدین نتوانند یکدیگر را تا 18 سالگی فرزندشان تحمل کنند و تشخیص دهند که اگر طلاق بگیرند والدین بهتری خواهند بود، بهتر است طلاق را همان زمان انجام دهند زیرا احتمالاً این مسیر سالم تری باشد.

یک تفاوت مهم بین کودکانی که به خوبی با بزرگسالی سازگار می شوند و کودکانی که با مشکل مواجه می شوند، تعارض والدین است، چه والدین آنها طلاق گرفته باشند چه طلاق نگرفته باشند.

درباره سن کودک برای طلاق والدین و تاثیراتی که در هر سنی بر کودک دارد صحبت کردیم. امیدواریم برای شما این توضیحات مفید بوده باشد.