خواب دیدن؛ چرا وقتی بیدار می‌شوم نمی‌توانم رویاهایم را به یاد بیاورم؟

قبول دارید که خواب دیدن یک پروسه‌ی خیلی عجیب و پیچیده است. آیا برای شما اتفاق افتاده است که صبح بیدار شوید و هر چه فکر کنید یادتان نیاید که شب گذشته چه خوابی دیده بودید؟

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا وقتی بیدار می‎شوم نمی‌توانم رویاهایم را به یاد بیاورم!

امروز در این مقاله از زردنیوز ما قصد داریم تا در مورد خواب دیدن و اینکه چرا ما خواب‌هایمان را فراموش می‌کنیم برای شما بگوییم.

پس در ادامه با ما همراه باشید تا در مورد این موضوع بیشتر بدانید.

خواب دیدن چیست؟

تقریباً همه در دوره‌ای از زندگی خوب همیشه خواب می‌بینند. ممکن است که یک نفر همیشه همه‌ی خواب‌هایی که می‌بیند را به‌خاطر بیاورد و یک نفر ممکن است که هیچ چیزی به خاطر نیاورد!

برخی هم ممکن است که یک تصویر خیلی دوری از خوابی که دیده‌اند را به‌خاطر بیاورند.

اگر به صورت علمی بخواهیم خواب دیدن را تعریف کنیم این گونه باید تعریف کرد:

خواب دیدن مجموعه‌ای از افکار، تصاویر یا احساساتی است که در هنگام خوابیدن در ذهن ما ایجاد می‌شود. در واقع این عملکرد مغز ماست.

یکی دیگر از عواملی که موجب خواب دیدن ما می‌شود این است که مناطق خاصی از مغز از طریق الگوهای الکتریکی توالی و فعالیت‌های شیمیایی فعال می‌شوند.

خواب‌های واضح

ممکن است برخی اوقات خواب‌هایی ببینید که به نظر خیلی واقعی باشد. ممکن است این خواب مثل یک فیلم واقعی باشد که خوب شما بازیگر اصلی آن هستید.

خواب‌های که مثل خواب‌های واقعی هستند معمولا با حرکات سریع چشم یا REM همراه است.

برای اولین بار این واقعیت را ویلیام دمنت که به او پدر پزشکی دنیا نیز هست کشف شد.

از نظر او REM با فعالیت شدید در مغز مرتبط است. در حقیقت مغز به همان اندازه که در هنگام بیداری کار می‌کند و فعال است، در هنگام خواب نیز به همان میزان فعالیت می‌کند. همین امر موجب حرکات سریع چشم یا همان REM می‌شود.

عضلات كنترل كننده چشم و دیافراگمی كه وظیفه تنفس را بر عهده دارد، در هنگام خواب فعال هستند. به همین خاطر است که ممکن است در خواب کسی پلک بزند یا یک چشم او کمی بازتر باشد.

دلیل اصلی اینکه چرا ما خواب می‌بینیم هنوز مشخص نشده است. ولی بر اساس یافته‌هایی که به دست آمده است خواب دیدن می‌تواند تا حد زیادی به اتفاقاتی که در طول روز برای ما می‌افتد تاثیرگذار باشد.

مراحل مختلف خواب دیدن

خواب دیدن کلا پنج مرحله اصلی دارد. همه ما خوابیدن را با این مراحل شروع و به پایان می‌رسانیم.

ولی قبل از اینکه به این مراحل خواب دیدن بپردازیم باید بدانید که ما دو حالت خواب دارید.

که آنها NREM و REM هستند.

NREM یا “حرکت غیر سریع چشم” یک فاز از خواب است که امواج مغزی در آن دوره معمولا آرام و با ولتاژهای بلند هستند. در این خواب تنفس و ضربان قلب آهسته و منظم و فشار خون پایین است. معمولا در این فاز هیچ خواب و رویایی دیده نمی‌شود.

REM یا “حرکت سریع چشم”: فاز دیگری از خواب دیدن است که بر خلاف NREM ضربان قلب و سوخت و ساز مغز افزایش پیدا می‌کند.

در این مرحله تقریبا بدن انسان فلج می‌شود و معمولا خواب و رویا در این مرحله از خواب پدیدار می‌شوند.

مرحله اول خواب دیدن

در این مرحله از خواب در فاز NREM هستیم. در واقع در موقعیتی شناور بین حالت هوشیاری و غیر هوشیاری قرار داریم.

 در این لحظه احساس می‌کنیم بیدار هستیم و در عین حال متوجه هستیم که ذهن‌مان در حال رفت و آمد بین خواب و بیداری است. در این زمان گاهی اوقات افراد با حرکات سریع و غیرارادی عضلات روبه‌رو می‌شوند که می‌تواند فرد را از خواب بپراند.

مرحله دوم خواب

یکی از مهمترین مواردی که می‌تواند به یک خواب سبک و بی‌کیفیت منجر شود، دمای نامتعادل اتاق است.

در واقع دمای نامتعادل یعنی خیلی سرد بودن و خیلی گرم بودن باعث بیدار شدن‌های مکرر ما خواهد شد.

تقریبا نیمی از کل زمان خواب ما در این مرحله سپری می‌شود. در این مرحله عضلات و ضربان قلب شروع به آرام شدن و ریلکس شدن می‌کند و همچنین مغز نیز به آرامی فعالیت خود را کاهش می‌دهد.

مراحل سوم و چهارم خواب دیدن

این دو مرحله با هم ترکیب شده‌اند چرا که اثرات بسیار مشابهی به نام موج آرام خواب یا SWS روی خواب افراد دارند.

این دوره به‌عنوان عمیق‌ترین دوره‌ی خواب شناخته می‌شود و یکی از مراحل بسیار مهم خواب است و نباید حین آن بیدار شد.

البته گاهی اوقات ممکن است که یک اتفاق ناگهانی مثل صدای زنگ تلفن در این مرحله از خواب بیدار ‌شویم. در واقع اگر تا به حال به‌طور ناگهانی از خواب پریده باشید و خود را در یک وضعیت بسیار سست و اصطلاحا “تلو تلو خوران” احساس کرده‌اید.

در این حالت موج آرام خواب یا SWS است که باعث می‌شود شما از خواب بیدار شدید.

وضعیت SWS یا موج آرام خواب، برای ما بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. به این دلیل این مورد مهم است که بدن در این زمان در حال استراحت و انرژی گرفتن است.

به بیان ساده‌تر هورمون رشد در این مرحله آزاد می‌شود که موجب بهبود، بازیابی و التیام عضلات و بافت‌های بدن خواهد شد. علاوه بر این اکسیژن و مواد مغذی مهم برای بدن در این دوره در بدن ساخته می‌ شود.  

نکته‌ی جالب دیگر درمورد مرحله سوم و چهارم خواب این است که شب‌ادراری و راه رفتن در خواب هم ممکن است که در این مراحل اتفاق بیوفتند.

 مرحله پنجم خواب

یکی از راه‌های بیدار شدن راحت‌تر این است که زمان بیدار شدن خود را طوری تنظیم کنید که در دوره‌ی REM از خواب بیدار شوید.

این مرحله تنها مرحله‌ای است که ما در آن حالت REM یا حرکت سریع چشم را تجربه می‌کنیم. در واقع انسان‌ها فقط 20 درصد از زمان خود را در این مرحله سپری می‌کنند و جالب اینجاست که مغز در این مرحله بیشتر از سایر مراحل فعالیت دارد.

در مورد این مرحله از خواب اینگونه باید گفت که مهم‌ترین مرحله برای مغز است. چرا که مغز در این مرحله در حال شروعی دوباره یا همان بیدار شدن برای فعالیت مجدد است.

آیا خواب دیدن عادی است؟

بله خواب دیدن امری است کاملا طبیعی. ولی به یاد آوردن یا به یاد نیاوردن خواب‌هایی که می‌بینیم هم باز امری کاملا عادی است.

خواب دیدن یا همان REM در طول شب با فواصل زمانی مختلفی ممکن است اتفاق بیوفتد.

اولین دوره REM ممکن است 90 تا 120 دقیقه بعد از به خواب رفتن شما باشد. اگر زودتر از این زمان اتفاق بیفتد مثلا در کمتر از 15 دقیقه، ممکن است نشانه ای از نارکولپسی باشد.

دوره‌های REM نسبت به صبح طولانی تر می‌شوند. در نتیجه یک سوم آخر شب ممکن است شامل خواب REM باشد. اگر شما در صبح خواب ببیند و همان موقع از خواب بیدار شوید، آخرین دوره REM شما خواهد بود.

دلیل فراموش کردن خواب‌ها

به نظر شما چرا ممکن است رویاها یا خواب‌های خود را فراموش کنیم؟

چند توضیح ممکن است برای این موضوع وجود داشته باشد که چرا ما رویاهای خود را فراموش می‌کنیم.

اولین مورد این است که ممکن است که ما در خواب عمیق نبوده‎ایم که شاید خوابمان را فراموش کردیم.

مورد بعد ممکن است به خاطر مصرف برخی داروهای خاص ما نتوانیم خوابی که دیده‌ایم را به خاطر بیاوریم.

مثلا مصرف برخی داروهای ضد افسردگی با به تأخیر انداختن شروع یا کاهش میزان خواب می‌تواند تاثیر خیلی زیادی در بهبود کیفیت خوابی که می‌بینیم داشته باشد.

مورد بعدی در مورد مصرف الکل است. مصرف الکل به راحتی میتواند به راحتی موجب شود که ما نتوانیم خواب خوب و با کیفیتی را تجربه کنیم.

چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌کنیم؟

اگر خوابی که ما می‌بینیم در مرحله اول یا دوم خواب ما باشد، احتمال اینکه به طور کامل آنها را به یاد بیاوریم خیلی بالاست!

به عنوان یک قاعده کلی خواب‌هایی که ما می‌بینیم پس از بیدار شدن به سرعت از بین می‌روند و محو می‌شوند.

سیگنال های الکتریکی و شیمیایی که موجب خواب دیدن ما می‌شود پس از بیدار شدن بلافاصله ناپدید می‌شوند.

این دقیقا همانند نوشته‌ای است که روی آینه‌ای که بخار کرده می‌نویسیم! دقت کرده‌اید که این نوشته بعد از چند دقیقه از بین می‌رود. خواب دیدن هم دقیقا مثل همین است.

شاید در همان موقع که از خواب بیدار می‌شوید چیزی را به یاد نیاورید ولی ممکن است چند روز بعد آن را به یاد بیاورید.

این یادآوری ممکن است ناشی از تجربه‌ای است که درهمان منطقه از مغز ایجاد می‌شود که یک چیزی شبیه شبه رویا در ما ایجاد می‌کند.

بهترین کار برای به یاد آوردن خواب‌ها

اگر شما خیلی کنجکاو هستید که همه‌ی خواب‌های خود را به یاد بیاورید، کارهایی را می‌توانید انجام دهید.

یک تکنیک ساده را می‌توانید به کار بگیرید. مثلا خوب است که در کنار تخت خود یک دفتر یادداشت و خودکار داشته باشید. وقتی که از خواب بیدار شدید اولین کاری که انجام می‌دهید باید این باشد که خواب‌هایی که دیده‌اید را یادداشت کنید.

نوشتن خواب‌هایی که می‌بینید بهترین روش برای فراموش نکردن آنهاست!

حقایق جالب در مورد خواب دیدن

حقایقی عجیب درباره خواب که شاید به گوشتان هم نخورده باشد!

این خواب‌هایی که ما می‌بینیم می‌تواند عجیب،هیجان انگیز، دلهره آور و یا کاملا عجیب و غریب باشند.  یک سری حقایق و برخی موارد باورهای نادرستی در مورد وجود داشته باشید.

همه خواب می‌بینند!

بله همه انسانها چه زن، چه مرد و چه بچه‌ها همه و همه خواب می‌بینند!

همه‌ی انسانها تقریبا دو ساعت در شب خواب می‌بینند. حتی کسانی هم که ادعا می‌کنند اصلا خواب نمی‌بینند هم خواب می‌بینند.

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که انسانها ممکن است در هر شب چند خواب‌ بینند. هر کدام از این خواب‌ها هم ممکن است که بین 5 تا 20 دقیقه طول بکشد!

فراموش کردن بیشتر خواب‌ها

ما تقریبا 95 درصد از خواب‌هایی که می‌بینیم را فورا بعد از بیدار شدن فراموش می‌کنیم. ولی چرا واقعا نباید بتوانیم خواب‌های خود را فراموش کنیم؟

بر اساس یافته‌هایی که صورت گرفته تغییراتی که در موقع خواب در مغز  ما می‌افتد، مثل پردازش اطلاعات و ذخیره‌ی آنها که برای تشکیل حافظه لازم است نمی‌‌شود.

اسکن‌هایی که روی افراد حین خواب انجام شد نشان داده بخش قدامی مغز که نقش اصلی را در شکل گیری حافظه دارد، حین مرحله‌یREM  یا همان حرکات سریع چشمی غیرفعال است. دقیقا در همین مرحله است که خواب دیدن در مغز ما اتفاق می‌افتد.

خواب‌های سیاه و سفید

بله همه‌ی خواب‌های ما رنگی نیستند! بیشتر افراد ادعا دارند که خواب‌هایی که می‌بینند رنگی است.

ولی درصد کمی از افراد هم هستند که ادعا دارند خواب‌‌های‌شان سیاه و سفید است!

بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفته است، افرادی را که از خواب بیدار کردند. از این افراد خواسته شد که از روی چارت رنگ‌ها، آنهایی را که به آنچه در خواب دیده بودند را انتخاب کنند

جالب است که بیشتر این افراد رنگ‌های سبک پاستلی خیلی ملایم را انتخاب کرده بودند!

تفاوت بین خواب زنان و مردان

محققان به این نتیجه رسیدند که خواب‌هایی که زنها و مردها می‌بینند از نظر محتوا تفاوت‌هایی با هم دارند.

مثلا مردان گفته بودند که بیشتر درمورد سلاح‌‌ها و جنگ افزارها خواب می‌بینند. این در حالی بود که خواب‌هایی که زنها دیده بودند،  بیشتر درمورد طرد شدن و محرومیت بوده!

طبق تحقیقات صورت گرفته شده، زنان خواب‌هایی نسبتا طولانی‌تر با حضور کاراکترهای بیشتر را ممکن است ببینید.

این در حالی است که مردان در مورد مردهای دیگر دوبرابر بیشتر خواب می‌بینند تا در مورد زنها! در حالیکه زنها در مورد هر دو جنس به یک اندازه خواب می‌بینند!

خواب دیدن حیوانات

بله شاید به نظر عجیب به نظر برسد ولی حیوانات هم خواب می‌بینند! دیده‌اید که سگ‌ها مثلا در هنگام خواب دم یا پایشان را تکان دهند؟

البته این مورد به صورت صد در صد تائید نشده است ولی بر اساس یافته‌های صورت گرفته حیوانات هم واقعا خواب می‌بینند!

جالب است که بدانید حیوانات هم مثل انسان‌ها مراحل REM و بدون REM را در خواب خود دارند.

کنترل کردن خواب‌هایمان

بله این امکان نیز وجود دارد که خواب‌های‌مان را ما خودمان کنترل کنیم!

یک خواب واضح و روشن خوابی است که می‌دانیم داریم خواب می‌بینیم. این حتی با وجود است که همچنان در خواب هستیم!

در موقع خواب معمولا  ما می‌توانیم چیزهایی که در خواب می‌بینیم را کنترل و هدایت کنیم.

تقریبا نیمی از همه‌ی افراد می‌توانند دست کم یک بار چنین خوابی ببینند و عده‌ای هم می‌توانند مکررا از این دست خواب‌های واضح و کنترل شده ببینند.

خوب دیدن افراد نابینا!

بله افراد نابینا که هم که هیچ نگرشی نسبت به دنیا ندارند هم خواب می‌بینند!  

افرادی که حتی به طور مادرزادی هم نابینا هستند هم خواب می‌بینند و حرکات چشمی دارند. همان‌طور که گفتیم این حرکات چشمی با خواب دیدن مرتبط است.

البته حرکات چشمی این افراد طی مرحله‌ی REM کمتر از افراد بینا است. ولی با این حال این افراد هم ادعا دارند که خواب‌های تصویری می‌بینند.

زردنیوز