مقدمه
کافئین در حال حاضر رایج‌ترین ماده مخدرمصرفی در جهان است. این ماده در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها وجود دارد؛ این امر باعث می‌شود فراموش کنیم که این ماده به نوعی، ماده مخدر است. کافئین حتی در نوشیدنی‌ها و غذاهایی که به کودکان عرضه می‌شود هم وجود دارد. مصرف کافئین در عین فوائدی که برای سلامتی دارد، تأثیرات منفی قابل توجهی بر مغز و بدن می‌گذارد.
برخلاف بسیاری از داروهای روانگردان دیگر، کافئین قانونی است و یکی از پرمصرف‌ترین مواد در جهان است.
اصطلاحات عامیانه
از آنجا که کافئین قانونی است، اصطلاحات عامیانه هنگام اشاره به آن استفاده نمی‌شود. اصطلاحات عامیانه برای قهوه و چای، دو مورد از رایج‌ترین نوشیدنی‌های کافئین‌دار طبیعی، جو و کوپا است.
طبقه‌بندی
کافئین به عنوان یک محرک طبقه‌بندی می‌شود. این ماده باعث افزایش فعالیت در سیستم عصبی مرکزی می‌شود.
عوارض جانبی
کافئین می‌تواند سطح انرژی و هوشیاری را افزایش دهد.
عوارض جانبی آن می‌تواند شامل کج‌خلقی، لرز، اضطراب، ضربان قلب سریع و بی‌خوابی باشد.
چگونه کافئین را تشخیص دهیم؟
کافئین قلیایی است که در طیف گسترده‌ای از گیاهان مانند دانه قهوه، برگ‌های چای و دانه کاکائو وجود دارد. در بسیاری از موادغذایی و نوشیدنی‌ها از جمله قهوه، چای، شکلات و نوشابه‌ها، به طور طبیعی و به عنوان یک ماده افزودنی یافت می‌شود. کافئین به خودی خود هیچ ارزش غذایی و طعمی ندارد.
توجه داشته باشید که طبق مقررات سازمان غذا و دارو، محصولات حاوی کافئینِ اضافه، باید برچسب داشته باشند. برچسب زدن برای موادغذایی و نوشیدنی‌هایی که به طور طبیعی دارای این محرک هستند، لازم نیست. از آنجا که بسیاری از محصولات مشخص نمی‌کنند که حاوی چه مقدار کافئین هستند، دانستن مقدار مصرفی کافئین روزانه دشوار است.
کافئین چه می‌کند؟
از آنجا که کافئین به عنوان محرک دستگاه عصبی مرکزی عمل می‌کند، مردم معمولاً آن را مصرف می‌کنند تا هوشیارتر و پرانرژی‌تر شوند. کافئین می‌تواند خلقوخو را بهتر کند و به افراد کمک می‌کند که احساس تولید کنندگی بیشتری داشته باشند. این محرک با مسدود کردن گیرنده‌های انتقال‌دهنده عصبی آدنوزین، تحریک‌پذیری را بیشتر می‌کند.
آنچه کارشناسان می‌گویند
تحقیقات نشان داده است که کافئین برای سلامتی دارای هر دو تأثیر مثبت و منفی می‌باشد.
این ماده می‌تواند عملکرد ذهنی را تا حد مشخصی بهتر کند.
در مطالعه‌ای منتشر شده در سال 2012 نشان داده شده است که کافئین عملکرد را در بسیاری از فعالیت‌ها بهبود می‌بخشد. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان از نگهبانی و کشیک، زمان پاسخ‌دهی، پردازش اطلاعات و برخی کارهای ویرایشی نام برد.
گرچه این به عنوان میانبری برای فعالیت‌های شما نیست.
هنگامی که بین افرادی که مصرف روزانه کافئین در آنها کم است (تا 100 میلی‌گرم کافئین در روز) و کسانی که به طور مرتب مقدار زیادی کافئین (بیش از 300 میلی‌گرم کافئین در روز) مصرف می‌کنند مقایسه‌ای صورت گرفت، میانگین عملکرد کلی‌شان تفاوت مشهودی نداشت.
دلیل اینکه افرادی که هر روز کافئین زیادی مصرف می‌کنند، با مصرف کافئینِ بیشترعملکرد بهتری نشان می‌دهند، این است که آنها به کافئین وابسته شد‌ه‌اند؛ بنابراین با مصرف کافئین بیشتر، آنها به عملکرد طبیعی‌شان نزدیک‌تر می‌شوند، زمانی که هنوز به کافئین اعتیاد نداشته‌اند.
کافئین ممکن است زمان واکنش‌دهی را تسریع کند، اما سطح‌توقع نیز در این عملکرد نقش مهمی دارد. طبق بررسی منتشرشده در سال 2010، کافئین سطح هوشیاری و واکنش‌دهی را بهبود می‌بخشد. چهار مطالعه دیگر در سال 2009، نشان‌دهنده نقش انتظارات و سطح‌توقع بر عملکرد این نوع از واکنش‌دهی‌هاست.
انتظار نقش مهمی در تأثیر داروها بر روی ادراک و رفتار افراد دارد. انتظارات مردم درباره تأثیر کافئین بر عملکردشان (به ویژه اگر فکر کنند عملکرد آنها را مختل می‌کند)، می‌تواند زیربنای این گونه اثربخشی‌ها باشد.
به عبارت دیگر، اگر مردم فکر کنند که مصرف کافئین عملکرد آنها را بدتر می‌کند، در انجام فعالیتشان تلاش بیشتری می‌کنند تا به نتیجه مطلوبشان در صورت مصرف کافئین برسند.
در دوزهای توصیه شده، کافئین می‌تواند تأثیر مفیدی بر خلقوخوی افراد داشته باشد.
کافئین بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مربوط به رفتار از جمله نوراپی نفرین، دوپامین و استیل کولین تأثیرگذار است. تحقیقات منتشر شده در سال 2013 نشان داده است که نوشیدن دو تا سه فنجان قهوه در روز خطر خودکشی را کاهش می‌دهد.
توصیه
آکادمی اطفال آمریکا توصیه کرده است که از مصرف کافئین توسط کودکان و نوجوانان خودداری شود. انجمن بارداری آمریکا هم توصیه می‌کند که زنان باردار میزان مصرف کافئین را به کمتر از 200 میلی‌گرم در روز محدود کنند.
استفاده درمانی
کافئین گاهی اوقات برای بهبود هوشیاری ذهنی در بیمارانی که دچار خستگی یا خواب آلودگی هستند، استفاده می‌شود. همچنین از کافئین‌سیترات به عنوان یک درمان کوتاه‌مدت برای مشکلات تنفسی در نوزادان نارس استفاده می‌شود.
عوارض جانبی متداول
کافئین می‌تواند هوشیاری را بهبود بخشد اما می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد، از جمله:
بی قراری
عصبی بودن
هیجان
بی‌خوابی
گرگرفتگی
ادرار بیش از حد
اختلالات دستگاه گوارش
گرفتگی عضله
هذیان
تاکی‌کاردی یا آریتمی قلب
بی‌تابی
ناآرامی
کافئین همچنین می‌تواند در موارد زیر تاثیر بگذارد:
خلقوخو: در حالی که افراد اغلب برای بهبود خلقوخوی خود از کافئین استفاده می‌کنند، مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند اضطراب را افزایش دهد.
ضربان قلب: کافئین ضربان قلب را تسریع می‌کند. در دوزهای بالاتر از 360 میلی‌گرم (معادل حدود سه و نیم فنجان قهوه دم کرده)، کافئین با تغییر سرعت ضربان، می‌تواند اثرات قابل توجهی بر قلب بگذارد. این به تاکی‌کاردی یا آریتمی قلبی معروف است و می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.
اگر فکر می‌کنید ضربان قلب شما غیر طبیعی است، با پزشک خود مشورت کنید.
فشارخون: مصرف کافئین ممکن است باعث افزایش فشارخون شود.
این اثر کافئین معروف به “اثر فشارزا” درتمام گروه‌های سنی و جنسی، به ویژه افراد مبتلا به فشار خون بالا، مشهود است. اگر در رابطه با اثرگذاری کافئین بر فشارخون خود مطمئن نیستید، حتما با پزشک مشورت کنید.
هنگامی که کافئین در مقادیر زیاد مصرف شود، عوارض جانبی ممکن است ناخوشایند و شدید باشند. گاهی اوقات مصرف بیش از حد می‌تواند به اوردوز منجر شود.
کافئین در هنگام مصرف با سایر مواد از جمله الکل، می‌تواند خطراتی را ایجاد کند. مصرف کافئین می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد الکل شود، زیرا اثرات محرک آن تاثیر الکل را پنهان می‌کند.
علائم سواستفاده
از آنجا که کافئین یک ماده قانونی است، افراد به ندرت سعی می‌کنند مقدار مصرف خود را پنهان کنند. علائم مختلفی وجود دارد که نشان‌دهنده سومصرف در کافئین است:
علائمی مانند دلشوره، بی‌خوابی، حالت تهوع، لرز و تپش قلب
تغییر در روحیه از جمله اضطراب یا افسردگی
مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار
اوردوز در مصرف کافئین می‌تواند منجر به علائمی مانند درد قفسه سینه، سردرگمی، توهم، تشنج و مشکل در تنفس شود. اگر شخصی این علائم را داشت سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
باورها و سوالات متداول
برخی فکر می‌کنند کافئین عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد.
شواهد تحقیقاتی مبتنی بر این امر ضدونقیض هستند.
تعدادی از مطالعات انجام شده، نشان‌دهنده بهبود حافظه با استفاده از نوشیدنی‌های انرژی‌زاست.
افراد غالباً می‌خواهند بدانند كه آیا مصرف زیاد كافئین ممكن است به مشكلات قلبی منجر شود؟ اگرچه مصرف کافئین تأثیر کوتاه مدتی برافزایش ضربان قلب دارد، اما مشخص نیست که مصرف آن در طولانی مدت خطر بروز مشکلات قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد یا خیر.
براساس مطالعات متعددی در سال 2017، نشانه‌ای از افزایش خطر بروز مشکلات قلبی‌عروقی در آقایان و خانم‌ها با مصرف کافئین وجود ندارد؛ گرچه کافئین ممکن است برای افرادی که فشارخون بالایی دارند مشکل‌ساز باشد. با این وجود، اگر به هر نوع از بیماری قلبی مبتلا هستید، بهتر است قبل از مصرف هر نوع ماده کافئین‌داربا پزشک خود مشورت کنید.
باور عوام بر این است که مصرف کافئین می‌تواند باعث ناباروری شود. تحقیق منتشر شده در سال 2017 نشان می‌دهد که بین مصرف کم کافئین (حدود 200 میلی‌گرم در روز یا کمتر) و مشکلات باروری هیچ ارتباطی وجود ندارد.
سوال متداول دیگر این است که آیا قرص‌های کافئین و سایر محصولات با دوز بالا، تفاوتی با موادغذایی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین دارند یا خیر؟ محصولاتی مانند قرص و پودر که حاوی مقادیر زیادی کافئین هستند از لحاظ ساختار شیمیایی فرقی نمی‌کنند. با این حال، خطرات اضافی با خود به همراه دارند.
از آنجا که این محصولات بسیار متراکم هستند، اندازه‌گیری اختلاف بین دوز بی‌خطر و سمی دشوار است. این باعث افزایش خطر مصرف بیش از حدِ تصادفی و عوارض جانبی مانند تشنج می‌شود.
مقاومت، وابستگی و خماری
مصرف مکرر کافئین می‌تواند به افزایش مقاومت، وابستگی و خماری منجر شود. مقاومت زمانی اتفاق می‌افتد که شما باید مکرر، دوزهای بیشتری مصرف کنید تا تأثیرات قبلی را داشته باشید. وابستگی مستلزم مصرف مدام ماده برای جلوگیری از اثرات ناخوشایند ترک آن است.
چه مدت کافئین در بدن شما باقی می‌ماند؟
کافئین حدود یک ساعت پس از مصرف به سطح اوج می‌رسد.ممکن است تا شش ساعت اثرات این محرک را احساس کنید.
اعتیاد
استفاده از کافئین می‌تواند منجر به وابستگی جسمی یا روانی شود. این در حالیست که تأثیر کافی بر سیستم پاداش‌دهی مغز ندارد و در نتیجه اعتیاد واقعی ایجاد نمی‌کند. انستیتوی ملی سومصرف مواد مخدر، اعتیاد را مصرف مزمن و غیرقابل‌کنترل از یک ماده با وجود پیامدهای منفی، تعریف می‌کند.
با این حال، مردم غالباً به طور اتفاقی از عشق خود به قهوه و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار به عنوان یک “اعتیاد” یاد می‌کنند.
مسمومیت با کافئین
در حالی که کافئین اعتیاد آور تلقی نمی‌شود، مسمومیت با کافئین به عنوان یک اختلال تلقی می‌شود. مسمومیت با کافئین با مصرف بیش از 250 میلی‌گرم کافئین و دارا بودن حداقل 5 علامت تعریف شده است. این علائم شامل بی‌قراری، هیجان، بی‌خوابی، تکرر ادرار، ناراحتی معده، تاکی کاردی و تحریک روانی می‌باشند. این علائم باید باعث ایجاد اختلال قابل توجهی در عملکرد شوند و نباید ناشی از وضعیت پزشکی دیگری باشند.
ترک (خماری)
مردم اغلب استفاده از کافئین را به عنوان روشی برای کاهش علائم عدم مصرف آن ادامه می‌دهند.
مزایای کوتاه مدت کافئین می‌تواند با افزایش اضطراب حاکی از مصرف آن از بین برود. علائم خماری می‌توانند روندهای روحی را که می خواستید با استفاده از کافئین بهبود ببخشید بدتر کنند.
خماری کافئین معمولاً در طی 12 تا 24 ساعت پس از مصرف آخرین دوز شروع می‌شود. تعدادی از اثرات ناخوشایند ترک کافئین به این قرار است:
سردرد
کاهش انرژی
لرز
حساسیت و تحریک‌پذیری
اضطراب
خستگی و خواب‌آلودگی
مشکلات تمرکز
احساس ناخوشی
علائم ترک بسته به میزان مصرف کافئین می‌تواند از خفیف تا شدید باشند. این اثرات ناخوشایند معمولاً طی دو یا سه روز فروکش می‌کنند.
چگونه می‌توانیم راهنمایی بگیریم؟
اگر از مقدار زیادی کافئین استفاده می‌کنید (نوشیدن معادل یا بیش از سه فنجان چای یا قهوه در روز)، ممکن است این امر تأثیر منفی بر سلامتی شما بگذارد؛ بنابراین کاهش مصرف شما اهمیت زیادی دارد.
بهترین روش این است که به تدریج مصرف کافئین خود را کم کنید. انجام این کار باعث می‌شود وابستگی شما به تدریج کاهش یابد و در عین حال تأثیرات منفی ترک را کاهش می‌دهد.
مهم این است که از همه منابع مختلف مصرفی‌تان از جمله غذاها، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای، قهوه و نوشابه‌ها آگاه باشید. سعی کنید با جایگزین کردن آنها با جایگزین‌های بدون کافئین، این منابع را به تدریج از بین ببرید.
اگر نگران مصرف کافئین هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید