بازی نهنگ آبی؛ چالشی برای خودکشی نوجوان‌ها

نهنگ آبی

نام بازی نهنگ آبی یا چالش آن را اولین بار در سال 2016 شنیدیم. پدیده‌ای مربوط به شبکه‌های اجتماعی که طی آن سال در چند کشور متفاوت گزارش شد. این بازی، شامل یک سری آسیب‌های فرد به خود می‌شد و در بازه‌ای پنجاه روزه اتفاق می‌افتاد. مسیری که به خودکشی ختم می‌شد.

اولین بار خبر این بازی در می 2016، در مقاله‌ای در روزنامه‌ای از روسیه منتشر شد. نام این روزنامه، نوایا گازتا بود. خبر این بود که چندین مورد نامربوط خودکشی کودکان را می‌توان به گروهی به نام F57 مربوط دانست. این گروه در VK که شبکه‌ای اجتماعی در روسیه و با آدرس VK.com است تشکیل شده بود. ترسی سراسری در د ل مردم روسیه با این گزارش انداخت. با این حال مدتی بعد، اعلام شد که این سرمقاله تلاش داشت مسائلی نامربوط را به هم ربط دهد. چون هیچ صحبتی از خودکشی در فعالیت‌های گروه مورداشاره وجود نداشت. با این حال، خبر اولیه در سراسر جهان چرخید. در حالی که تائید نشده بود.

اینکه اصطلاح نهنگ آبی از کجا آمده، نامشخص است. این احتمال وجود دارد که این کلمه اولین بار در یکی از آهنگ‌های گروه راک روسی Lumen به وجود آمده باشد. آهنگ اینطور شروع می‌شد: چرا ضحه می‌زنی؟ وقتی گوشی [برای شنیدن] نیست. از چه بگوییم؟ و در ادامه خوانده می‌شود: نهنگی آبی و بزرگ که نمی‌تواند مرزها را [در هم] بِشکند. بسیاری اینجا منظور را به گِل نشستن نهنگ‌ها می‌دانند. نهنگ‌های غمگینی که به ساحل می‌روند و می‌میرند.

پیش زمینه

در نوامبر 2015 یک نوجوان روس یک سلفی با کپشن nya bye منتشر کرد و بعد خود را کشت. نام این دختر رینا پالنکوا بود و هفده سال داشت و مشکلاتی در رابطه با دوست دختر خود داشت. در گروه‌ها و فروم‌های اینترنتی، بسیار زیاد در مورد این خودکشی صحبت شد. داستان‌هایی این بین ساخته شد. چند خودکشی دیگر نیز با فضای تقریبا مشابه رخ داد. کمی بعد ژورنالیست روس، گالینا مورسالیوا اولین کسی بود که از گروه‌های خودکشی نوشت. این مطلب در آوریل 2016، همانطور که گفته شد منتشر گشت.

در مقاله، به گروه F57 اشاره شد که در شبکه اجتماعی VK تشکل شده بود. اینکه در این گروه 130 نوجوان خودکشی کرده‌اند. در همان زمان انتشار، انتقادات زیادی وجود داشت که این مقاله فاقد مدرک مستدل است. حتی همین عدد 130 نیز دقیق نبود. این عدد از دهان پدر یکی از بچه‌های خودکشی کرده خارج شده بود. سرجی پستوف به چنین عددی اشاره کرده بود، در حالی که این موضوع خلاف واقعیت بود. بعد، روزنامه دیگری به مسئله پرداخت و اعلام کرد موارد خودکشی حداقل 200 مورد هستند.

بازی، چیزی شبیه یک بازی گرافیکی توصیف نشد. بیشتر چیزی شبیه به ارتباط یک ادمین در شبکه‌ای اجتماعی با شرکت‌کنندگان بود. طی پنجاه روز، ادمین یک سری وظیفه روزانه به نفرات منتقل می‌کرد. چیزهایی مانند صبح ساعت 4:30 بلند شو. یک فیلم ترسناک ببین. بعد کم کم، موضوع به خودزنی می‌رسد و روز آخر، وظیفه این بود که خودت را بکش. یکی از پروفسورهای دانشگاه دولتی روسیه، الکساندرا آرفیپووا در مقاله‌ای دلیل این کار را نوجوانان 12-14 ساله‌ای معرفی کرده بود که علاقه‌مند به بزرگسالان دَرَنده شده بودند.

مراحل بازی نهنگ آبی

اگرچه حتی اصل ماجرا نیز هرگز به شکلی که گزارش شده بود تائید نشد، یک سری مراحل برای این بازی در اینترنت ذکر شد. چیزهایی که دست به دست چرخید حتی با اینکه معلوم نبود حقیقت داشته باشد یا مثلا کتابچه راهنمایی وجود داشته باشد. مراحل گزارش شده‌ی تائید نشده، اینطور بودند:

• مرحله اول – با تیغ، عبارت F57 را بر روی دست خود حک کن
• مرحله دوم – ساعت ۰۴:۲۰ صبح از خواب بلندشو و فیلم ترسناک تماشا کن.
• مرحله سوم – به موازات سیاهرگ، بر روی بازوی خود سه مرتبه خراش سطحی بینداز
• مرحله چهارم – یک نهنگ بر روی کاغذ ترسیم کن
• مرحله پنجم – اگر برای تبدیل شدن به یک نهنگ آماده‌ای، عبارت Yes را با استفاده از تیغ بر روی پای خود حک کن.
• مرحله ششم – مرحله‌ای مخفی که ادمین برای فرد ارسال می‌کند
• مرحله هفتم – با استفاده از تیغ، بر روی دست خود عبارت F40 را بنویس
• مرحله هشتم – باید در اکانت شبکه اجتماعی خود در VK، عبارت «من یک نهنگ هستم» را بنویسی
• مرحله نهم –  باید ترس خود را مهار کنی و بر آن چیزه شوی
• مرحله دهم – راس ساعت ۰۴:۲۰ صبح از خواب بلندشو و به پشت بام برو
• مرحله یازدهم – با استفاده از تیغ، بر روی دست خود یک نهنگ بکش.

• مرحله دوازدهم – در کل طول روز فیلم‌هایی ترسناک ببین.
• مرحله سیزدهم – باید موسیقی‌هایی که ادمین ارسال می‌کند گوش کن
• مرحله چهاردهم – کمی از لب خود را ببر.
• مرحله پانزدهم – یک سوزن بردار و در دست خود فرو کن.
• مرحله شانزدهم – به بدن خود آسیب وارد کن.
• مرحله هفدهم – به سقف برو و روی لبه‌ی آن بایست.
• مرحله هجدهم – یک پل بلند پیدا کن و روی لبه‌ی آن بایست.
• مرحله نوزدهم – از یک جرثقیل بالا برو.
• مرحله بیستم – ادمین وفاداری تو به بازی نهنگ آبی را محک می‌زند.
• مرحله بیست و یکم – با یک نهنگ دیگر (فرد دیگری در این مراحل) با اسکایپ صحبت کن
• مرحله بیست و دوم – روی لبه پشت بام بنشین و پاهای خود را پایین بنداز.
• مرحله بیست و سوم – ادمین یک مرحله مخفی برایت گذاشته است.
• مرحله بیست و چهارم – مرحله سرّی دیگری انجام می‌شود.
• مرحله بیست و پنجم – با والی دیگر ملاقات می‌کنی.
• مرحله بیست و ششم – روز مرگت اعلام می‌شود و باید آن را بپذیری.
• مرحله بیست و هفتم – به نزدیک‌ترین ایستگاه راه آهن برو.
• مرحله بیست و هشتم – امروز با کسی صحبت نکن.
• مرحله بیست و نهم – قسم بخور که وال شده‌ای.
• مرحله سی‌ام تا چهل و نهم – از روز سی تا چهل و نهم، وضعیت مشابه است. ساعت 4:20 بلند می‌شوی و فیلم ترسناک تماشا می‌کنی. بعد همان موزیک‌های خشن یا افسرده را گوش می‌کنی. روی بدن خراش می‌اندازی و با سایر نهنگ‌ها صحبت می‌کنی.
• مرحله پنجاهم: خود را بکش.

واکنش ها

همچنان بسیاری کارشناسان، موضوع را حقه معرفی می‌کنند. به باور آنها، شروع گزارش‌ها باعث شده بود بسیاری از گروه‌ها نوجوان، واقعا چنین چیزهایی را یاد بگیرند و به کار ببرند. از سوی دیگر، گروه‌های امنیت اینترنت، به والدین توصیه‌هایی انجام داده بودند تا بتوانند نشانه‌های افسردگی را در نوجوان‌ها ببینند و از خودکشی جلوگیری کنند.

افرادی شروع به صحبت کردند. همچنان هیچ مدرکی جهت اثبات نظر روزنامه‌های مورد اشاره و صحبت‌های پس از آن وجود نداشت. برخی دانشمندان علوم روانی، موضوع را به بازی سیاه چاله‌ها و اژدهایان (dungeons and dragons) شبیه دانستند. این بازی رومیزی و نقش آفرینی در دهه هشتاد میلادی محبوب شد و باعث حواشی بسیار شد. این بازی در زندان‌ها و مراکز بسیاری در جهان ممنوع شده چون پتانسیل‌های بالایی جهت آتش گرفتن خلاف‌های گنگ‌محور و حمله‌های نژادپرستانه در آن نهفته است.

بازداشت ها

در سال 2016، فیلیپ بایکین که دانشجوی سابق روانشناسی و 21 ساله بود، بازداشت شد. اعلام شده بود که او این چالش را در سال 2013 پایه‌ریزی کرده است. او اعلام کرد که هدف او از این چالش، از بین بردن افرادی بود که دائم در فکر خودکشی هستند و ارزشی برای جامعه تولید نمی‌کنند. با این حال بعدها گفت که تنها برای شوخی آن حرف‌ها و ادعاها را مطرح کرده و کاملا بی‌گناه است.

او بعدها در دادگاه متهم شد که باعث خودکشی 16 دختر نوجوان است. در دو مورد از این پرونده‌ها، او محکوم شد. با وجود اینکه بودکین در موارد محدودی از خودکشی‌ها مقصر شناخته شد، رسانه‌های زرد در تمام جهان این مسئله را با آب و تاب منتشر کردند.

در ژوئن 2017 پستچی‌ای به اسم ایلیا سیدوروف در مسکو بازداشت شد. او نیز متهم شده بود که یک گروه نهنگ آبی جهت خودکشی نوجوان‌ها پایه‌ریزی کرده است. در مورد او، از 32 نوجوان صجبت می‌شد. یک سال بعد، این بار یک آنالیزور اقتصادی به نام نیکیتا نیارونوف به دلیلی مشابه بازداشت شد. او در خصوص ده دختر نوجوان متهم شده بود که دو نفر از آنها خودکشی کرده بودند.

رسانه‌های زرد بخصوص انگلیسی، هر بار که بازداشتی در این خصوص اتفاق می‌افتاد از اصطلاح مغز متفکر بازی نهنگ آبی استفاده می‌کردند.

کشورهای دیگر

در کشورهای دیگری نیز دنباله‌روهایی پیدا شدند. مثلا در آوریل 2018 نوجوانی 12 ساله در مصر خودکشی کرد تا چالش نهنگ آبی خود را کامل کند. او در سراسر بدن خود، اثرات خودزنی داشت. چندین مورد خودکشی به همین شکل بین نوجوان‌ها در هندوستان اتفاق افتاد. در ابتدا این موارد را با چالش نهنگ آبی مربوط دانستند اما بعدها موضوع رد شد. مواردی از خودزنی در ایتالیا منتشر شد. در سال 2018 دو نوجوان در عربستان خودکشی کردند که باعث شد دولت این کشور، یک سری بازی‌های کامپیوتری اساسین کرید و ویچر را نیز ممنوع کند.